Šavarine

Dana 22. 03.1999. godine, Zajednička komanda za KiM, izdala je odluku za uništenje „ŠTS“ u rejonu Donje Drenice. Snage VJ koje su učestvovale u tom napadu u opštini Srbica bile su 37. i 125. Mtbr. U operaciji je učestvovalo sedam četa PJP, od kojih su dve bile u direktnoj komunikaciji sa 37. Mtbr. 

Komandno mesto je prvo bilo u Srbici, a potom u selu Čikatovo.

Dana 30. 04.1999. godine, u vremenu od 6.00 do 18.00 časova, na prostoru između planine Čičavica i puta Srbica – Glogovac, gde se nalaze sela Baks, Vrbovac, Doševac, Štutica, Staro Čikatovo, Ćirez, realizovana je akcija na razbijanju i uništavanju „ŠTS“. Prema izveštaju o realizaciji akcije, koji je potpisao komandant 37. mtbr, pukovnik Ljubiša Diković, likvidirano je 148 pripadnika „ŠTS“ i zarobljeno 172 lica.

Dana 30. aprila 1999. godine, oko 5:00 časova, jake snage VJ/MUP opkolile su i nasumično granatirale desetine sela u opštinama Glogovac i Srbica. Albanci iz ovih sela panično su napuštali svoje domove, tražeći spas u okolnim šumama i planinama. Žene, deca, stariji i nemoćni, koji nisu uspeli da napuste sela, skupljali su se u mesne osnovne škole i/ili skrivali u podrumima kuća. Snage SRJ/Srbije su i njih isterale iz sela, a nastavile su potragu za Albancima izbeglim u šume i planine. Mnoge od njih su ubile ili teško ranile, odmah po otkrivanju, na mestima nalaženja ili tokom sprovođenja.

Nekoliko stotina nenaoružanih Albanaca, muškaraca, dece, žena, starijih i nemoćnih osoba, vojnici i policajci su skupili u veće grupe, na više mesta, a potom, premlaćujući ih i pljačkajući im lične stvari, uz pretnju oružjem, sproveli u selo Ćirez, opština Srbica.

Oko 250 zarobljenih kosovskih Albanaca, uglavnom seljaka, od čega 25 mlađih od 18 godina (maloletnika), do ranih večernjih časova toga dana, pripadnici VJ/MUP držali su u dvorištu džamije. Surovo su ih tukli i zastrašivali, pretresali i oduzeli novac, nakit i sve druge vrednije lične stvari. I.P. (1.05.1964), iz sela Vrbovac, opština Glogovac, koga su teško povredili pri zarobljavanju, dovezli su u džamiju vezanog na tenku. Neidentifikovani kapetan VJ ubio ga je na gomili stajskog đubriva pri kraju dvorišta džamije, rafalno mu ispalivši pun okvir od trideset metaka u leđa. Vojnici su ga, po kapetanovom naređenju, u tu gomilu i zatrpali. I.D., iz sela Štutica, opština Glogovac, jedan od policajaca Posebnih Jedinica Policije (PJP), vrhom oštrice noža na čelu je urezao krst sa četiri ocila, odnosno ćirilična slova С, prisilivši sve ostale zarobljene da to gledaju i preteći da i njih čeka isto.

Sutradan, rano ujutru, 1.maja 1999. godine, u džamiju su ušli pripadnici PJP i Jedinice za specijalne operacije (JSO) poznati kao Frenkijevci, a među njima i izvesni Čarli, kao vođa i nadređeni, i Nikci i Đuka, kao njegovi potčinjeni. Jednu grupu Albanaca, oko podneva 1.maja 1999. godine, izdvojili su i kamionom VJ prevezli u Policijsku stanicu Glogovac. Predali si ih komandiru Draganu Miriću i policajcima te stanice.

Odmah nakon izdvajanja i odvoženja te prve grupe u Policijsku stanicu, pripadnici PJP, među kojima i Slavko, Đura i NN sa nadimkom »Komandir«,oko 14:00 časova 1. maja1999. godine, izdvojili su oko 90 zarobljenih Albanaca. U džamiji su ostavili oko 110, među kojima i 25 maloletnika. Izdvojene zarobljenike pripadnici PJP i VJ ukrcali su u dva kamiona. Jedan je bio vojni, sivo-maslinaste boje, a drugi civilni, žute boje. Zarobljene su odvezli lokalnim putem prema Glogovcu.

U vojnom kamionu, na karoseriji sa ogradom, koji se kretao kao prvi, ukrcali su 44 Albanca. Oko 14:30 časova zaustavili su kamion kod Šavarina [jame i iskopine, nastale iskopavanjima rude za fabriku Feronikl] u ataru sela Staro Čikatovo. Po naređenjima pripadnika PJP zvanog «komandir», ostali pripadnici PJP i nekoliko vojnika, postrojili su zarobljene Albance neposredno pored ivice jedne od jama i, zajedno i jednovremeno, rafalnom paljbom zapucali u zarobljene Albance, neprekidno pucajući dok se svaki od četrdeset i trojice nije stropoštao u jamu. U jamu su, na gomilu streljanih, bacili i jednog ubijenog u kamionu, a potom ubacili više ručnih bombi. Streljanje je preživeo jedino B.T., koji je pao u jamu među prvim streljanim. Nakon određenog vremena, kada je došao svesti i uverio se da nema opasnosti, Topila se izvukao ispod ubijenih.

Zarobljene Albance na karoseriji civilnog žutog kamiona, koji se kao drugi kretao za vojnim, nakon oko 10 kilometara vožnje, policajci su doveli do Šavarina. Tu su zarobljenici videli kako «policajci», sa udaljenosti od oko 10 metara, rafalnom paljbom pucaju u postrojene Albance i kako se oni stropoštavaju u tu jamu. Dok su ovo gledali i slušali, policajci su im neprekidno govorili da će ih sve streljati. Međutim, nisu ih streljali. Sve su ih odvezli u Policijsku stanicu Glogovac, gde su ih preuzeli komandir Dragan Mirić i policajci te stanice i priključili ranije privedenim Albancima.

Grupi Albanaca, koje su od 1. maja 1999. godine držali i ispitivali u policijskoj stanici Glogovac, policajci su, 3. maja 1999. godine, priključili još 14 Albanaca iz porodice Veliqi, selo Poluža. 6. maja 1999. godine, u policijskoj stanici Glogovac ukupno je bilo 76 zarobljenih Albanaca. Tog dana, komandir Mirić i policajci PS Glogovac, predali su pripadnicima Vojne policije svih 76 Albanaca, koji su ih istog dana, nakon brutalnog premlaćivanja predali majoru Puzi, kapetanu Anđelkoviću i drugim oficirima, podoficirima i vojnicima VJ, iz Haubičkog diviziona 105 mm i drugih jedinica VJ, u to vreme stacioniranim u selima Poterk, Vukovac i Krajkovo. Pripadnici ovog diviziona i drugih jedinica VJ, prisilili su ovih 76 kosovskih Albanaca da svakodnevno kopaju rovove, tranšee, saobraćajnice i vrše druge, i po život i zdravlje škodljive poslove.

Dana 13. maja 1999. godine, pripadnici VJ su od 76 zarobljenih Albanaca izdvojili i, u nepoznatom pravcu, u jednom vojnom kamionu, odvezli 13 Albanaca. Neko od vojnih starešina potčinjen majoru Puzoviću zvanom Puza i kapetanu Anđelkoviću iz haubičkog diviziona, pričao je pred preostalim Albancima iz grupe od 76 - da je ovih 13 Albanaca odvedeno u Šavarine u selu Staro Čikatovo, da iskopavaju i premeštaju tela ubijenih Albanaca, a kada su to završili, da su i njih trinaestoricu pobili i sakrili da ih niko ne pronađe.

U kasnim popodnevnim satima, 1. maja 1999. godine, policajci PJP i pripadnici VJ, iz grupe od oko 110 zatvorenih Albanaca preostalih u džamiji u selu Ćirez, zadržali su 25 maloletnih Albanaca a ostale, njih preko 70, među kojima i X.V., kojeg su odvojili od trinaestogodišnjeg sina S., izveli su iz džamije i ukrcali u dva kamiona: jedan vojni, sivo-maslinaste boje i jedan civilni, žute boje. Prvo su ukrcavali na vojni, a potom na civilni kamion. U civilni kamion su, kao zadnjeg iz grupe punoletnih, ukrcali X.V.. Pre nego što su ga ubacili u kamion, X. je čuo jednog od policajaca kada je rekao vojniku sa nadimkom Bosanac: «Uradite šta hoćete sa tom decom, jer se mi više ne vraćamo sa kamionima.» Kamioni su ispred džamije u Ćirezu pošli jednovremeno, a kretali su se lokalnim putem prema Glogovcu. Ispred je išao vojni kamion i u njemu je bilo oko 40 Albanaca. Civilni kamion žute boje kretao se za vojnim, i u njemu je bilo preko 30 zarobljenih Albanaca, među kojima i X.V.. Kod Šavarina, na istom mestu gde su istoga dana, nekoliko sati pre, ubili 43 i jednog teško ranili, policajci PJP i pripadnici VJ su zaustavili oba kamiona i iskrcali svih 70 zarobljenih Albanaca. Sve su ih streljali, gotovo na isti način kao i prethodno grupu, s tim što su sada ubijali u grupama od po 10 Albanaca. Dok su zadnjih 10 zarobljenika iz (drugog) civilnog žutog kamiona, privodili jamama za streljanje, naglim odskakanjem u stranu i bekstvom, spasli su se samo dvojica - B.S. i X.V.

Svih 25 maloletnih Albanaca, koje su snage VJ/MUP 1. maja 1999. godine zadržale u džamiji u selu Ćirez, kasnije su nestali i o njihovoj sudbini se nije ništa znalo. Nakon rata, u julu 1999. godine, među pronađenim telima punoletnih Albanaca, ubijenim u popodnevnim satima 1. 05.1999. godine kod Šavarina u selu Staro Čikatovo, pronađena su tela 17 nestalih maloletnika. Do danas su pronađena tela 24 maloletnika.

Od Albanaca za koje je pouzdano utvrđeno da su 30. aprila 1999. godine zarobljeni i držani u džamiji u selu Ćirez, a sutradan, 1.maja 1999. godine, kamionima odvezeni prema Glogovcu i većinom streljani u jamama kod Šavarina, nakon povlačenja srpskih snaga sa Kosova, pronađena su i, DNK analizom i na druge načine, pouzdano identifikovana tela 99 ubijenih, od čega 24 maloletnika, kosovskih Albanaca. 

Od Albanaca za koje je pouzdano ustanovljeno da su 30. aprila 1999. godine zarobljeni i držani u džamiji u selu Ćirez, a 1. maja 1999. godine izvedeni iz džamije, ukrcani u kamione i odvedeni prema Glogovcu, njih 6 se još uvek vode kao nestali. Svih 6 su zadnji put viđeni živi 1. maja 1999. godine, kod Šavarina u selu Staro Čikatovo.

Od Albanaca za koje je pouzdano ustanovljeno da su 30. aprila 1999. godine, bili u džamiji u selu Ćirez, a 1. maja 1999. godine ukrcani u kamione i kod Šavarina izvedeni na streljanje, preživela su samo trojica. 

*Opis zločina je zasnovan na izjavama preživelih žrtava zločina, očevidaca i članova porodica žrtava datim Fondu za Humanitarno pravo, nacionalnom sudu ili Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju (MKSJ); forenzičkim izveštajima; presudama i transkriptima sa suđenja pred MKSJ, medijskim izveštajima i drugim dokumentima.